Onlangs vroeg me iemand, wat bedoel je nu eigenlijk? Gecompliceerd of complex? Een groot verschil in de aanpak van het vraagstuk.
Hij attendeerde me op het Cynefin-framework van Dave Snowden, waarin vraagstukken worden gekarakteriseerd aan de hand van hun optimale aanpak.
Een vraagstuk heet gecompliceerd indien experts echte oplossingen kunnen vinden op basis van oorzaak-gevolg redeneringen binnen een acceptabel tijdsbestek en met aanvaardbare risico’s. Meestal op basis van good practices. Denk aan het oplossen de Rubics Cube als je getraind bent of het ontwerpen van een viaduct, een fabriek.
Een vraagstuk heet complex wanneer oorzaak-effect relaties onzeker zijn en vaak zelfversterkend. Het gaat over plausibele verbanden ipv. causale. Het blijkt dan nodig om iteratief te werk te gaan. Om effecten, feiten en waarnemingen te regelmatig te (her-)interpreteren en met elkaar in verband te brengen en daarop te experimenteren. Bijvoorbeeld het aanbesteden en implementeren van een nieuw informatiesysteem.
Dit subtiele verschil kan ongemerkt voor flinke spanningen en vertragingen zorgen in stuurgroep en projectgroep-vergaderingen over hoe verder in een bepaalde ‘crisis’-situatie. Met dit inzicht gewapend vraag ik elke betrokkene om een punt te kiezen tussen deze twee polen als ware het een dilemma. Over de meningsverschillen ontstaat vaak een hele verhelderende vergadering.
Lineaire engineeringachtige aanpakken passen bij gecompliceerde vraagstukken. Agile aanpakken en action-learning voldoen beter bij complexe vraagstukken.
Als verdieping nog een video van Dave Snowden op een Lean, Agile & Scrum Conference.
